InicioDGCPtraducciones

traducciones

Lengua Mayo

Ju Direkkion General Kulturas Populares

Por: Armanda Vega Buitimea

dazante-venado-mayo-rodeado-por-gente-de-su-comunidadJu Direkkion General Kulturas Populares (DGCP) Konsejo Nasional Kultura entok Arte beja senu takawa ama gos mamni wasukte ika tayatuaka, kaa a lutinake bechibo, watem a tayatua entok jachin sime waka yolem tukapo aman itom bojoriawi imi mejiko buiarapo.

iari bechibo yaari ka a taaru bechibo entok watem a tayatuanake itom a bojoriapo amani yoori joarampo, entok ket yolem joarampo jun´ne.

Ikari bojoria jachin sime batorim nawa bojorianakepo amani entok ket jume yori yaut´ram jiba emo yoreka entok al´leaka nawa et’tejoanake, sime waka bejresi machik bem jipurewi imi itom aniapo.

Jachin a bichapo amani juka tekilta imi aniapo a weriawi jiba naw et´tejoasaka, jachin joarapo ut’tesi a bejriakawi, jachin yolemtukapo aman ut´terata yanake entok imi aniapo a tayanake entok a yorinake jachin yolem antuawamta bem bojoriawi entok, ket jume wew´wepul yolemem. Imi aniapo tuisi a taaya entok a yoore jachin wew´wepulam a bojoriawi entok inel ket jume batorim imi aniapo tekipanuawa simem nanalaisi emo bin´nake bechibo.

Imi yori yaut´rapo ime ama naw tekipanua ut´tesi bejresi machime, ineli ju museo nacional kulturas Popularesta benasi entok sime waka tekil jiosterita imi eria bechibo Alberto Beltranpo, Ineli ket senu takawa Unidades RegionaIim Kultura Populares jabuek ime imi buiarapo orek baja Kaliforniapo, Chiapampo, Chihuahuapo, Koawila, Durango, Guerrero, michoakan, morelos, nuevo león, oajakapo bajika ayukut, puebla, keretaro, kintana Roo, Soonorapo, berakruspo bajika ayukut entok yukatampo.

Jiba sime waka ito bechibo bejresi machik imi erenianake entok Uneskotamak inel a luturia yalataka, iri yori yaut´ra ineli wew´wepul jiosiam bitchime wate aniapo jomem inel a tuu yabareka entok imi nawa kimanake entok wame tuisi jita tayammek nawa yanake, imi tetekiakamewi, inel ket naw jita jojoame, jita joonake. Ineli ket promotor kulturalim yori yaut´rapo tekipanuame entok kia bempolayka jun´ne jachin a bichapo a yanake, a jineunake entok jachin bem a suayanakewi sime waka imi mejiko buiarapo ayukawi.

Direkkion de Desarroyo Interkultural

Ikari yabareka eyya sime waka yori antuawamta entok yolem antuawamta bojoriame ut´terata yanake waka ame bechibo bejresi machik tayatuabareka a buruakawi sime waka yolemtukapo aman entok jachin imi aniapo itom a weriapo entok ket iri itom tayatebo, turirata yabareka eyya entok ket sime bem yolem tukapo aman jiba naw a bojoria bareka enake inelisum che tuisi naw a werianake.

Imi nateka tekipanua iri programa Desarrollo Integral jume kulturas buere joarampo entok joara yoremepo (PRODICI) tii tewak, bejasu tuisi bejresi machisi burum ania. Yolem joaram imi wamsu sime yolem antuawame bojoriawa entok tabuik watek jita jowa, ito nasuk tuisisu yun jita ayuk bejresi machika.

Ineli ika bojoria koordinasion de programa Nasional arte popularta iari bechibo a tayatua entok ket iari bechibo a tayatua entok ket che aw bururiasime, bat bicha a bojorianake, ut’terata a mak´nake, a tayatebo entok ket sime yolem antuawamta bojoria naa chibejtiasime, jiba ban´nataka nateka a bojoriawapo amani entok ket a jineubareka eyya waka itom tekipanuawi entok ket jiosteripo aman itom jipurewi.

Direkkion de promosion e inbestigasion

Ket a bitcha jachin ika tekilta watem tayatuanake, jiosteripo aman tekilim a yarianake entok sime waka D.G.C.P. bojoriapo amani, jachin bem amemak a natenakewi wame batorim jita tekipanuame yori joarapo entok kia yolem joarapo jun´ne iri tekil tuisi mek´ka yuuma jiba bem a bojoriabarepo aman a werianake entok ket jume unidades Kultura Populares imi buiara aniapo ut´terata yanake jiba wame ikay tekipanuamta aniabareka enake entok ket jume promotor Kulturalim.

Ika tekilta yanake sime waka jiosterita jiosiapo aman watem tayatuasime ju DGCP, entok inel ut´terata a mak´ka entok inel a tayatebo sime waka yolemtukapo ama bojoriawawi, imi aniapo, iri sime imi aikai jum sentro Alberto Beltranpo.

Direkkion de desarrollo regional entok munisipal

Iri am ania entok am tejwasime jak wam junel ut´terata aman nunake bechibo jume unidades regionalim ineli ket. Yori yaut´ram kulturas popularespo orekame ayuk wew´wepul buiarapo sime mejikopo, imeri enriapo ut´tesi bejresi machi bueytuk simeta jachin yolemtukapo am itom bojoriawi.

Ineli ket am ania wame jita ara joame entok wame jita yolem antuawamta tayame inelim nawa tayasime entok jachin bem a tekipanuanakewi, jita bem at´tianakewi entok jachin wew´wepul tekilta bem nakewi inel a tayatebonake entok ut´terata a maknake sime waka itom jipurewi. Ineli ket jum sentro internasional dibersidad kulturaltamek tekipanua jum chiapampo entok jum sentro de artes indigenapo takilhsukut berakruspo.

Ineli ket imi nateka ika tekilta bojoria programa de apoyo a las Kulturas munisipales entok komunitaria (pacmyc ta), imi mejiko buiarapo wa yaut´ra imi katek entok wew´wepul buiarapo aman anía wew´wepul batorim tekiltat am yanake bechibo.

Lengua Yaqui

Juu Dirección General de Culturas Populares 

Por: Domitila Molina Amarillas y Salustriano Matus González 

nio-y-nia-yaqui-modelando-el-barroJuu Dirección General de Culturas Populares (DGCP) Consejo Nacional para la Cultura y las Artes betana; senu takaa ama woj mamni wasuktiam jippue juka itom oosaila yooluturia intok yoi luturiata boojoriakai, inim Mejikopo. 

Waka yooluturiata aa yee majtana’u intok aa suana betchiibo intok aa ta’anapo amani, oosailam intok yoi luturiata.  

Aa waata’u siimem nau lopola bem tulisi nau am luturiane’u nat emo yo’orekai emo am bitne’u; intok siimek juka ujyoliria yooluturiata inim mejiko bwiapo ito betana aukamta.  

Inika tekilta aa mammatte’u betana nau luturiawamta jariwa, wa kaa nanau maachik bempo’im yooluturiakapo intok jaisa bem aa yo’orepo intok am nakepo amani; inim bwiapo ta’ewamme intok yo’oriwamme jume bem  yooluturiam kaa am nana’anapo. Inim bwiapo tekipanoawa kaabeta jak wa’am eiyaiaka itom benak ojbokamta.

 Inii institusion gubernamental aet yeu yumabaeka eea aa mammatte’uchi, karim joakai nau yajinapo inilen beja . Juu Museo Nacional de Culturas Populares intok juu Centro de Información y Documentación Alberto Beltrán, inien ket senu takaa unila regionalim Cultura Popularim inimin ejtaopo joneeme Baja California, Chiapas, Chihuahua, Coahuila, Durango, Guerrero, Michoacán, Morelos, Nuevo León, Oaxaca (3), Puebla, Querétaro, Quintana Roo, Sonora, Veracruz (3) y Yucatán.

Yooluturiata suanapo amani (PCI) aet yeu yumabae aa mabetaka’uchi UNESCOta make, inii siime jume ji’osiam mammatte PCI ta ya’arim wate paisim betana ama am ji’ojtebaekai jum Sea Yooluturiata Nokriame tekipanoame inilen ket yoemia, institusionim  junalen ket bempo ket aa nakeka, aa yoreka, aa suakai, aa jinne’ukai itom yooluturiata inim mejiko bwiapo, aa boojoriasaka.  

Yooluturiam ka Nanaumachimeu Weyekame.

Inii beja wame yoluturiata tekipanoame intok aa jooame am aniasime bem am yo’otusimne betchiibo, waka bem ujyoria luturia bem aa joneepo bem jo’akapo nasuku, inien beja ame nasuku yo’otusimne juu nau alaewame intok juka bempo’im yooluturiata nau am nakuliasimne betchiibo, junuen beja tulisi nau am luturiane’epo. 

Inim naatekai beja bitwa intok joowa juu Programa para el Desarrollo Integral de las Culturas de los Pueblos y Comunidades Indígenas (PRODICI), inii bu’u yoi batorata jippue intok itom oosaila batorata, inii batora bu’u yooluturiata jippue kaa nanain maachik.

Programa Nacional de Arte Popular ta ket yeeka, inim luula beja siime ya’atebowa intok joowa, jinneuwame, yo’oturiawame, pa’akun bicha yeu jiabistewa wa yooluturia joowame, inien mammatteipo amani béja jinneuwa intok suawa juu sea yooluturia intok juu yooluturia aa aet mamtetune. 

Ta’etebowai intok Nattemaiwai Weyekame

Inii juka jaisa aa ta’atebonemta jooa, programam, proyektom intok tekilim DGCP ta jooa’um, inilen ket  jaisa jume achaim aa jooamta aniasaka itom oosailam betana. Jume proyektom siimeta nau lopola akiima mejiko bwiat yeu tajti, inilen beja siime jume Direksionim au jabwekame intok yooluturiata tekipanoame, Mejiko bwiat yeu tajti utteata am maksaka waka batorata luturiata jooamta.

Witti aa tekilek waka Programa Editorial DGCP ta betana siime ji’ojteita aa jippu’enepo oosailam betana ji’ojteik , juu Centro de Información y Documentación Alberto Beltrán.

Desarrollo Regional intok Municipalta Yekame

Amemak luturiak intok am nok aniasime jaisa am yo’otusimne jume unidad Regionalim intok ameu cha’akammewi Cultura Popularim mewi ejtaompo intok inim siime Republica Mejikanapo yeu tajti, siimem inime masa utteaka beja waka yooluturiata tekipanoa.

Ket yooluturiata jowapo amani intok juka batorata aa jooamta make juni amemak luturiak, nau aa nakuliawapo intok jaisa bem aa mammattepo, jaisa bem aa yaanepo jume tekil proyektom juka bem luturia jaisa utteata aa maknepo amani, junuen beja juka sea yooluturia utteata aa makna’apo. Wate mak, tekipanoa juu Centro Internacional de la Diversidad Cultural Chapajpo ejtaopo intok juu Centro de las Artes Indígenas Takilhsukut Vercruzpo.

Junulen ket , inim naatekai aa yeeka juka Programa de Apoyo a las Culturas Municipales y Comunitarias (PACMYC), Mejiko bwiat yeu tajti tomita nau totoja gobierno ejtaowi intok federaltawi aa ujbwanakai, wame proyektom batorata jooa’um betchiibo yooluturiata tekipanoame.  

-->